Antoni Bolesław Dobrowolski (1872-1954)

Urodził się 16 czerwca 1872 roku w Dworszowicach Kościelnych. Pochodził z biednej rodziny. Jego ojciec był chłopem bezrolnym, który zarabiał na życie podejmując się najróżniejszych zajęć: był zdunem, organistą, zajmował się również potajemnie nauczaniem dzieci wiejskich. Antoni od 12 roku życia pracował zdobywając środki na swoje wykształcenie. Niski poziom szkolnictwa w zaborze rosyjskim powodował w tym czasie rozwój kółek samokształceniowych, w których Dobrowolski brał aktywny udział. Do szkoły średniej uczęszczał już w Warszawie, dorabiając korepetycjami.

Pół roku po zdaniu matury (w 1891 roku) został aresztowany za działalność konspiracyjną w rewolucyjnej organizacji "Proletariat" i skazany na 3 lata więzienia. Po dwóch latach zesłania udało mu się uciec dzięki pomocy rewolucjonistów ormiańskich. Przedostał się do Zurychu, gdzie rozpoczął studia przyrodnicze, następnie przeniósł się do Belgii, gdzie ukończył edukację uniwersytecką.

W sierpniu 1897 roku, udał się w belgijską wyprawę polarną z załogą statku "Belgica". "Naprawdę więc jadę tam, do białego Sfinksa Południa, na odsłonięcie odwiecznej tajemnicy globu? Nie wierzyłem swemu szczęściu..." - pisał w swoim dzienniku. Początkowo był zwykłym marynarzem, ale w połowie rejsu 25 marca 1898 roku przeszedł do sztabu naukowego wyprawy. Odtąd codziennie prowadził żmudne zapisy danych meteorologicznych (co godzinę) oraz obserwacje chmur i śniegu.

Zebrany przez Dobrowolskiego materiał naukowy położył podwaliny pod nową gałąĽ nauki - kriologię, zajmującą się wszystkimi postaciami lodu. Po zakończeniu wyprawy otrzymał stypendium rządu belgisjkiego, z którego zrezygnował po dwóch latach. Następnie otrzymał posadę w Mędzynarodowym Biurze Polarnym w Brukseli, gdzie zamiast pisać własne prace, poświęcił się tłumaczeniu tekstów rosyjskich na francuski. Zafascynowany był bowiem wspaniałymi osiągnięciami polarnych wypraw rosyjkich, których zapomniane raporty leżały w archiwach w Petersburgu. Całe życie bez reszty poświęcił się działaności naukowej. Był m.in. dyrektorem Państwowego Instytutu Meteorologicznego (1927-1929), który przodował wówczas w Europie. W latach 1929-1949 przewodniczył Towarzystwu Geofizyków. Był inicjatorem utworzenia Obserwatorium Sejsmologicznego w Warszawie. Kierował polskimi pracami badawczymi podczas II roku polarnego (1932-1933). Zorganizował wówczas wyprawę naukową na Wyspę NiedĽwiedzią.

Antoni Bolesław Dobrowolski zmarł w Warszawie 27 kwietnia 1954 roku. Pochowano go na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Formacje geograficzne oraz obiekty w Antarktyce nazwane imieniem Dobrowolskiego:

• Wyspa Dobrowolskiego, obok Wyspy Anders, Archipelag Palmera, 64°36'S, 62°55'W.
• Lodowiec Dobrowolskiego, Zatoka Martel, Wyspa Króla Jerzego, 62°05'S, 58°17'W.
• Szczyt Dobrowolskiego, pomiędzy Zatoką Admiralicji a Zatoką Króla Jerzego, Wyspa Króla Jerzego 61°57'S, 58°14'W.
• Stacja Antarktyczna im. A.B. Dobrowolskiego, pierwsza Polska Stacja na Antarktydzie otwarta w 1959 roku w Oazie Bungera (infrastruktura przekazana przez ZSRR), we Wschodniej Antarktyce, 66°017'S, 100°45'E. Wykorzystywana sporadycznie w kilku sezonach letnich, a od 1979 roku nieczynna.

Publikacje:

• Wyprawy polarne (1914)
• Drogowskazy (1918)
• Historia naturalna lodu (1923)
• Mój życiorys naukowy (1928, 1958)
• Zagadnienia szkoły powszechnej jako zasadnicze zagadnienie naszej cywilizacji (1932)
• Życie w krainach lodu (1932)
• Męczennicy polarni (1933)
• Najpiękniejsze klejnoty natury.
• Kryształki lodu i zagadnienie piękna (1946)
• Wspomnienia z wyprawy polarnej (1950)
• Pisma pedagogiczne t. 1-3 (1958-1964)

Dzięki uprzejmości księdza proboszcza Stanisława Fita, prezentujemy kopię historycznego zapisu w księdze parafialnej o narodzinach i chrzcie Antoniego Bolesława Dobrowolskiego.
 

Pozostałe fotografie publikujemy dzięki uprzejmości pana Marka Dobrowolskiego. Zdjęcie pierwsze zostało wykonane w Warszawie w czasach gimnazjalnych (prawdopodobnie ok. 1890 r.). Zdjęcie drugie wykonane w Petersburgu prawdopodobnie w czasie zesłania do twierdzy Pietropawłowskiej (1895).